Quan hệ của mắt và ngũ tạng

Quan hệ của Mắt và ngũ tạng

1. Tỳ và mắt Tỳ chủ vận hóa, vận chuyển tinh lên mắt .Nếu tỳ mất kiện vận thì tinh vi hóa sinh bất túc , mắt mất đi sự nuôi dưỡng thì mắt mờ nhìn sự vật không rõ. Tỳ chủ cơ nhục, mí mắt đóng mở. Tinh khí tỳ sung dưỡng thì mí mắt tự đóng mở, nhãn cầu chuyển động linh hoạt. Nếu tỳ khí bất túc thì cơ nhục thất dưỡng gây sụp mí mắt. Tỳ thăng thanh dương, thông đến khiếu mắt. Mắt là khiếu của thanh dương, nằm ở phần trên cơ thể , mạch đạo vi nhỏ, duy chỉ có khí thanh dương đến được. Tỳ chủ thanh thăng, hóa sinh tinh vi , thông vận lên mắt, sự vật nhìn rõ. Lâm sàng tỳ hư thanh dương không thanh thì mắt nhìn sự vật mờ tối đen. Tỳ khí thống huyết, tuần hành mục lạc .Nếu tỳ hư thất dưỡng thì gây xuất huyết trong mắt phải kiện tỳ ích khí nhiếp huyết.

2. Tâm và mắt Tâm chủ huyết mạch, mạch thuộc mắt, tâm khí sung túc, huyết mạch điều hòa, mắt mới có thể nhìn. Tâm chủ thần minh, mắt là do tâm. Trong trung y vọng mắt tìm thần là căn bản của lý luận chẩn đoán đông y. Nếu tâm thần rối loạn thì mắt không nhận ra người. Tâm bất ngờ sợ hãi sinh ra ảo giác, nếu tâm dương bất túc thần quang không thể phát ra thì gây cận thị. Tâm chủ huyết dịch, huyết nuôi dưỡng con ngươi.

3. Phế và mắt Phế lấy khí làm gốc, khí hòa mắt tinh. Có câu ” phế chủ khí, khí điều tắc dinh vệ tạng phủ vô bệnh”.Phế khí điều hòa thì mắt nhìn rõ vạn vật, chức năng phế chủ khí bất túc thì mắt nhìn tối không rõ. Phế chủ tuyên phát, nhãn lạc thông sướng. Nếu tuyên phát thất thường khí cơ không lợi , huyết hành ngưng trệ hoặc thủy dịch không giáng thì mắt đỏ, sưng phù.

4. Thận và mắt Thận chủ tàng tinh, tinh thông minh mục. Thận tinh sung mãn thì mắt được nuôi dưỡng thì nhìn sự vật rõ .Sự thịnh suy của tinh ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng của thị giác . Thận ngụ âm dương, hàm dưỡng đồng nhân. Thân có chân âm chân dương , là tạng thủy hỏa ,là căn bản gốc rễ âm dương trong cơ thể. Tư dưỡng thận tinh, ôn ấm hỏa của mệnh môn là điều kiện sản sinh thị giác. Thần quang là chân dương trong thận , chức năng biểu hiện ở mắt ” thận chi tinh đằng, kết nhi vi thủy luân ” Thủy luân ở đồng nhân mà thần quang tàng ở đồng thần . Thận sinh não tủy , mục hệ thuộc não.Thận chủ tân dịch mục dưỡng mục nhân (con ngươi) .

5. Can và mắt Can khai khiếu ra mắt. (Tố vấn- kim quỹ chân ngôn luận ) chỉ ra ” đông phương thanh sắc , nhập thông vu can, khai khiếu vu mục, tàng tinh vu can”. Nếu can mất đi chức năng thì mắt nhìn sự mắt vật mờ, thị lực mỏi, hao tổn, trong mắt khô đỏ,quáng gà, mạch máu kết mạc căng dãn . Can khí thông lên mắt, can khỏe mạnh thì mắt có thể phân biệt được màu sắc sự vật . Nếu can bạo nộ ưu uất thì mắt đột ngột mù thì dùng Tiêu dao tán. Nếu khí cơ hỗn loạn gây thanh mang chứng (glocom ) thì dùng Sài hồ thư can tán. Can chủ tàng huyết , can thụ huyết thì mắt mới có thể nhìn thấy. Nếu can huyết hao tán , chân huyết hao phá thì mắt mất đi dinh dưỡng, dễ đến mù lòa, mắt nhìn đen tối, thì dùng Tứ vật thang, bổ can thang. Vì vậy mắt có quan hệ mật thiết chặt chẽ với ngũ tạng lục phủ.